اگزما (Eczema) یا درماتیت به التهاب یا آماس پوست گفته می‌شود که در صورت عدم انجام لیفت پوست می‌تواند منجر به خارش، قرمزی، تورم، پوسته‌ریزی و دیگر نشانه‌ها شود. بدلیل اینکه اگزما به پوست نفوذ میکند، باکتری ها، ویروسها و قارچها میتوانند وارد پوست شوند. هیچ درمان قطعی(بجز درمان دارویی) برای اگزما وجود ندارد و تقریبا تمام درمان های خانگی برای اگزما بی اثر هستند و بلکه وضعیت پوست را بدتر می کنند. هدف از درمان اگزما کاهش علایم، التیام پوست و جلوگیری ازآسیبهای بیشتر به پوست است. داروها، مرطوب کننده ها و روشهای مراقبت از پوست در منزل همگی میتوانند بخشی از درمان موثر اگزما باشند.
علایم اگزما چیست؟
موارد زیر از نشانه‌های اگزما هستند:
- خارش شدید
- قرمزی پوست
- جوش‌های ریز
- پوسته پوسته شدن پوست
- خشکی پوست
نشانه‌های اگزما بیشتر در پنج سال نخست زندگی مشاهده می‌شود. اما، اگزما فقط مختص این دوره نیست و افراد در دوره‌های سنی مختلف ممکن است دچار آن شوند. جالب است بدانید نشانه‌های اگزما در بزرگسالان و کودکان متفاوت است. در ادامه این تفاوت‌ها را شرح داده‌ایم.
کودکان: نشانه‌ها و علائم اگزما در کودکان در مراحل اولیه بسیار متفاوت است. اگر فرزند شما به تازگی به دنیا آمده و کمتر از ۶ ماه دارد باید توجه داشته باشید که بین دو تا ۶ ماهگی (و تقریبا پیش از پنج سالگی)، کودکان مبتلا به اگزما علائمی مانند خارش، خشکی، قرمزی و برآمدگی‌های کوچک در پوست گونه، پیشانی یا سر خود دارند. با بزرگتر شدن کودک، معمولا بثورات از حالتی که در ابتدا به وجود آمدند فلسی شکل‌تر می‌شوند و پوست به شدت خشک شده و خارش دارد. با گذشت زمان، این علائم شدیدتر شده و افزایش می‌یابند در حالی که ممکن است با عودهایی همراه شوند که به صورت دوره‌ای رخ می‌دهد.
نوجوانان و بزرگسالان: اگزما در این افراد، بیشتر در اطراف گردن، برآمدگی آرنج و پشت زانوها دیده می‌شود. گاهی مچ دست، دست‌ها (مچ تا انگشتان)، ساعد و صورت نوجوانان و بزرگسالان نیز ممکن است درگیر شود.
اگزما ممکن است پوست نوجوانان و بزرگسالان را ضخیم و تیره کند. همچنین، گاهی این بیماری باعث خارش شدید پوست افراد می‌شود و به همین خاطر زخم‌هایی را بر پوستشان ایجاد میکند.
انواع اگزما:
اگزما انواع بسیار زیادی دارد و ممکن است شما در هر زمان به بیش از یک نوع از این بیماری مبتلا باشید. این در حالی است که تمامی انواع اگزما باعث ایجاد خارش و قرمزی پوست می‌شوند، اما برخی حتی ممکن است عوارضی چون ایجاد زخم‌های آبدار، خشکی، زبری و پوسته‌پوسته شدن پوست را به همراه داشته باشند.
اگزما چندین نوع مختلف دارد که عبارتند از:
* درماتیت آتوپیک
* درماتیت تماسی
* اگزمای دیس هیدروتیک
* درماتیت/اگزمای نومولار
* درماتیت سبورئیک
* درماتیت ساکن
اگزما ممکن است نواحی مختلف بدن را درگیر کند. اگزمای دست یک بیماری پوستی شایع است. این بیماری ممکن است با التهاب، پوسته‌ریزی، خشکی، قرمزی، خارش یا حتی تاول زدن پوست همراه باشد. عوامل ژنتیکی، آلرژن‌های تماسی و مواد تحریک کننده در بروز این نوع اگزما دخیلند. این بیماری بیشتر در افرادی دیده می‌شود که با مواد شیمیایی و عوامل تحریک کننده سر و کار دارند.
یکی از شایع‌ترین انواع اگزما، اگزمای پوست سر است که اغلب با علائمی چون خارش، قرمزی و پوسته‌پوسته شدن پوست سر همراه است. این نوع اگزما درماتیت سبورئیک (Seborrheic dermatitis) نامیده می‌شود. البته درماتیت سبورئیک در نوزادان با نام بیماری کلاه گهواره شناخته می‌شود.
راه‌های درمان اگزمای پوستی:
۱) مصرف داروهای بدون نسخه:
منظور از داروی بدون نسخه، دارویی است که می‌توانید آن را بدون تجویز پزشک از داروخانه تهیه کنید. بسیاری از داروهای بدون نسخه برای درمان اگزما و رطوبت رسانی به پوست استفاده می‌شوند.
برخی از این داروها نیز برای رفع علائم اگزما (راش، قرمزی و خارش) مفیدند. دسته‌ی دیگر داروهای بدون نسخه برای تمیز کردن ملایم پوست و جلوگیری از عفونت ناشی از اگزما مصرف می‌شوند.
۲) استفاده از مرطوب کننده‌ها:
اگر پوستتان بیش از حد خشک شود، تحریک پذیر می‌شود و در نتیجه، بیماری اگزما شدت می‌یابد. عواملی مانند باد، رطوبت پایین، آب و هوای سرد، صابون‌های قلیایی،شستشوی زیاد پوست و استفاده نکردن از مرطوب کننده بعد از آن، پوست را خشک میکند.
لایه‌ی محافظ پوست، عوامل تحریک کننده و مواد آلرژی‌زا را از پوست دور میکند و آن را مرطوب نگه می‌دارد. پوست بیشتر مبتلایان اگزما به دلیل نبود تعادل در سد محافظ آن (لایه‌ی محافظ پوست) از حد معمول خشک‌تر است.
باید بدانید حمام کردن و مرطوب نگه داشتن پوست به حفظ سلامت لایه‌ی محافظ آن و کنترل نشانه‌های بیماری اگزما پوستی کمک میکند. اینکه در زمان ابتلا به اگزما، چگونه و چه وقت پوست را مرطوب کنید، خیلی مهم است. همچنین، باید مراقب باشید از محصولات مناسب استفاده کنید.
۳) بیولوژیک‌ها:
داروهای بیولوژیک (بیولوژیک‌ها) بخش خاصی از واکنش سیستم ایمنی را که در بروز علائم اگزمای پوستی نقش دارد، هدف می‌گیرند. این داروها در واقع، پروتئین‌هایی مشتق از ژن‌های انسانی هستند که مهندسی ژنتیک شده‌اند. داروهای بیولوژیک به صورت وریدی (از رگ) تزریق می‌شوند تا بخش‌های خاصی از سیستم ایمنی را که عامل التهاب است، هدف بگیرند.
۴) نور درمانی:
در نور درمانی، با دستگاه خاصی پرتو فرابنفش نوع B را به پوست می‌تابانند. هدف از این درمان، کاهش خارش و التهاب، افزایش تولید ویتامین D و تسریع مقابله با باکتری‌ها در پوست است.
۵) حمام کردن:
رطوبت رسانی به پوست با حمام کردن صحیح و استفاده از مرطوب کننده‌ی مناسب مؤثرترین راه برای رفع خشکی پوست است.
به این منظور، در وان آب گرم غوطه‌ور شوید یا دوش آب گرم بگیرید. بعد از آن به سرعت از کرم مرطوب کننده استفاده کنید. همچنین، طبق انجمن ملی اگزمای امریکا، اضافه کردن سرکه، نمک، بلغور جو دوسر یا جوش شیرین به آب وان، علائم اگزمای پوستتان را بهبود می‌دهد.
برای کاهش علایم اگزما چه کار کنیم؟
اگر اگزما دارید، حتماً از یک لایه‌ی ضخیم پماد یا کرم مرطوب کننده بدون بو برای جلوگیری از خشکی پوستتان استفاده کنید. همچنین، توصیه می‌کنیم از مواردی که موجب تشدید اگزما می‌شود، دوری کنید. یعنی عواملی مانند:
- گرما یا تعریق بیش از حد
- حضور در هوای بسیار خشک
- استرس یا نگرانی
- تغییرات ناگهانی دما
- صابون یا محصولات پاک کننده‌ی خشن
- استفاده از عطر
- مراقبت نکردن از پوست خشک
- پوشیدن پشم یا لباس‌هایی با الیاف مصنوعی مثل پلی استر